Tussen de 16 en 27 jaar doorlopen jongeren een fase die ook wel adolescentie wordt genoemd. Ze moeten in deze fase keuzes maken over hun opleiding, werk en relaties. Het leven wordt complexer en ze zijn zelf verantwoordelijk. Deze levensfase kan heel confronterend zijn. We weten bijvoorbeeld dat driekwart van alle psychiatrische stoornissen zich openbaart voor het 25ste levensjaar. Een deel van de jongeren gebruiken alcohol of drugs, of vertonen normafwijkend gedrag. Dit zijn risico's die problemen kunnen veroorzaken voor jongeren in een kwetsbare positie.
Zelf regelen
Als jongeren 18 jaar worden, vallen zij niet meer onder de Jeugdwet. Ze krijgen te maken met de vraaggerichte Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). In plaats van dat zij de zorg aangeboden krijgen, moeten zij nu zelf hun zorg regelen en een zorgvraag opstellen. Ook andere zorgwetten, zoals de Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg kunnen een rol spelen bij de overgang naar meerderjarigheid.
Ze moeten keuzes maken in de ondersteuning die ze krijgen. Bijvoorbeeld om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten of te werken aan hun zelfredzaamheid. Dat is niet voor iedere jongere haalbaar. Ze zijn ‘zorgmoe’, hebben geen zin om naar school te gaan of lopen vast in allerlei ingewikkelde procedures en plichten. Blij met hun nieuw verworven vrijheid, overschatten zij zichzelf en zien ze het nut van begeleiding niet in. Zonder de juiste ondersteuning verdwijnen ze echter van de radar en krijgen ze niet de zorg die ze nodig hebben. Dat maakt deze jongeren extra kwetsbaar. De kans is groot dat ze stoppen met hun studie of werk, dak- of thuisloos raken of in het criminele circuit terechtkomen.
GGZ
Jongeren die voor hun achttiende behandeld worden binnen de jeugd-GGZ, moet op hun 18e de overstap maken naar de GGZ voor volwassenen. Financiering vindt plaats vanuit de Zorgverzekeringswet en anders dan bij de jeugd-ggz, geldt er een eigen risico. Het eigen risico kan een reden zijn voor jongeren om hun behandeling niet voort te zetten. Doordat niet iedere zorgverzekeraar contracten heeft met dezelfde behandelaren moeten jongeren als ze 18 jaar worden meestal bij een nieuwe behandelaar starten. Met deze behandelaar moeten ze een nieuwe vertrouwensrelatie opbouwen en in sommige gevallen moet de diagnose geheel opnieuw gesteld worden. Voor de jongere voelt het alsof ze weer van vooraf aan beginnen en reden voor jongeren om de ondersteuning niet voort te zetten.
Integrale ondersteuning
In deze leeftijdsfase is continuïteit belangrijk voor de jongere en kunnen ze veel steun hebben aan een vaste contactpersoon. Maatwerk ten aanzien van hun zorgvraag is hierbij belangrijk. Daarbij moet niet alleen vanuit zorgvraag en zorgcontinuïteit gedacht worden, maar de andere leefdomeinen moeten ook op orde zijn. Om deel te nemen aan de maatschappij is het voor jongeren belangrijk om een startkwalificatie te behalen, te werken of een geschikte dagbesteding te hebben. Zorg is hieraan ondersteunend.
Zorg in cijfers
- Ruim 92 duizend 16-plussers ontvingen in 2018 jeugdhulp.
- Het aantal jongeren dat na hun 18e jeugdhulp ontving, is toegenomen tussen 2015 en 2018. Ruim 29 duizend 18-plussers ontvingen in 2018 jeugdhulp.
Binnen de Wet Langdurige Zorg is de vervolgzorg voor het grootste deel van de jongeren binnen een maand geregeld. Voor Wmo en ggz duurt het één tot zes maanden voordat jongeren vervolgzorg ontvangen.
Bron: Jeugdmonitor CBS 2019